Trời cao đất rộng... một mình tôi đi... lặng lẽ nơi này...

                                   

Mình đã nghe nhạc Trịnh 10 năm nay - 10 năm ôm ấp một mối tình âm nhạc. Nếu nói là chung thuỷ thì thật là khó vì thời gian vẫn đang còn đứng đợi ở phía trước. Mối tình ấy cũng có nhiều thăng trầm lắm ấy chứ. Ngày là học sinh cấp 3 mới nghe và yêu nhạc Trịnh mình chỉ dám nghe trộm, hát thầm vì khác người, khác đời và khác lứa tuổi. Đến khi vào học sư phạm Văn thì nó được bộc lộ và toả sáng. Mình tìm thấy nhiều tâm hồn đồng điệu, đồng sở thích và cách cảm cách nghĩ. Có lẽ những người học cùng khoá 52 khoa Ngữ Văn trường SP1 nhớ mình chỉ qua những bài hát nhạc Trịnh của mình mà thôi vì học hành minnhf cũng chỉ là kẻ tầm tầm mà thôi. Ối kẻ xuất sắc hơn mình. Thôi cũng không nói làm gì những chuyện ngày xửa ngày xưa ấy nữa. Ít nhất mình cũng có một niềm hạnh phúc là khẳng định được cá tính, phong cách riêng, ít nhất cũng được mọi người nhớ đến chứ không phải là một cái bóng nhờ nhờ nhân ảnh như một số người. Xuân Diệu đã gọi những kiếp sống đó là những "hạt cơm nguội", những cái "Ao đời bằng phẳng". Ngày đi dạy mình lại giấu giếm kỹ sở thích ấy chỉ vì cả cơ quan mình không ai hiểu và đồng cảm với mình, kể cả những người dạy văn. Đến gần đây mình mới sống thực sự theo sở thích vì mình biết dù không hiểu nhưng vẫn có người trân trọng những giá trị nghệ thuật ấy. Mình lại nghe và hát nhạc Trịnh như xưa dù vẫn có người dị ứng với nó.
          Thôi, nói như thế hơi quá dài dòng rồi. Điều đáng nói ở đây là dù đã 10 năm làm bạn tình với nhạc Trịnh mà mình chưa dám viết một bài nào về nhạc Trịnh cả. Thực sự mình nghe và cũng cảm hiểu được ít nhiều nhưng cũng không ra đầu ra đũa. Nhạc Trịnh, nói chính xác hơn là ca từ nhạc Trịnh không hề dễ hiểu, nhất là các sáng tác thời kỳ trước 1975. Nhiều bài mang đậm dấu ấn thơ tượng trưng và siê thực. Mỗi người nghe phải là một người có chiều sâu văn hoá nền và một vốn sống nhất định. Sự trải nghiệm cuộc đời là rất cần thiết để nghe và hát nhạc Trịnh. Cho nên, mình rất thất vọng, thậm chí bất bình khi nghe một số ca sĩ trẻ kêu gào thảm thiết nhạc Trịnh mà bản thân chẳng hiểu chút gì về nó. Dĩ nhiên, nhạc Trịnh như bản thể của nó là thứ nhạc giản giản dị nhưng ám ảnh. Ám ảnh cả về hình ảnh ngôn từ, đặc biệt là về thân phận con người. Cho nên hát nhạc Trịnh càng giản dị, cảm xúc hồn nhiên, chân thành càng tinh tế và càng "Trịnh". Và đạt được những điều ấy thì chỉ có Khánh Ly. Dĩ nhiên cũng có nhiều ca sĩ khác hát nhạc Trịnh khá hay nhưng chỉ là ở một số bài mà thôi.
          Tôi đã say mê nghe nhạc Trịnh vì tìm thấy một sự đồng điệu như thế, đặc biệt trong những đêm khuya ngồi một mình lắng nghe tiếng đêm, tiếng lòng, tiếng đời. Tôi mê đắm nhạc Trịnh được hoà âm theo lối đơn giản: giọng hát lảnh lót của người ca sỹ trên nền guitar thùng. Tôi đã quá yêu mến những bản tình khúc Trịnh Công Sơn trong suốt 10 năm qua mà không hay để ý những ca khú về thân phận, những ca khúc phản chiến của ông. Cho đến một buồn chiều gần đây, ngồi một mình nghe nhạc Trịnh, lặng buồn nhìn thời gian qua giọt cafe, mà tâm trạng đầy buồn bã, mệt mỏi cô đơn vì quá nhiều hoang mang tôi gặp trong cuộc sống. Giọng hát Thái Hoà vang lên với những ca từ đầy ám ảnh khiến tôi rớt nước mắt trước hạnh phúc và thân phận con người:
                         "Trời cao đất rộng
                           Một mình tôi đi
                       ....Đời như vô tận
                           Một mình tôi về
                          Một mình tôi về với tôi"
         Đó là những giai điệu da diết, khắc khoải và những ca từ khiến tôi phải suy tư nhiều của bài "Lặng lẽ nơi này". Tất cả cứ nhẩn nha, từ tốn, lặng thầm nhưng in sâu trong tâm trí người nghe. Nghe bài hát tôi luôn liên tưởng đến những đối cực, những sắc thái cảm xúc va chạm, tương tranh nhưng cũng đồng nhất tạo nên bản thể cuộc đời con người, bản thể của tình yêu:
                            "Tình yêu mật ngọt
                              Mật ngọt trên môi
                              Tình yêu mật đắng
                              Mật đắng trong đời"
           Tình yêu là vậy, là mật ngọt trên môi và mật đắng trong đời. Chút dư tình ngọt ngào của nó chỉ thoảng qua như hồng phai trước ngõ, còn dư vị đắng cay, chua xót của sự chia ly, tan vỡ lại theo ta suốt trong đời.Cứu cánh cuối cùng của cuộc đời để người ta bấu víu vào lại trượt dài. Tất cả đều dần xa rời tầm tay. Tình yêu lớn lao nhưng cũng quá nhỏ hẹp. Cuối cùng chỉ còn lại một mình ta trong cuộc đời:
                             "Tình yêu như biển
                               Biển rộng hai vai
                           ....Tình yêu như biển
                               Biển hẹp tay người
                               Biển hẹp tay người lạc lối"
           Tình yêu như biển khơi khiến con người lạc lối. Chút hy vọng cuối cùng là tình yêu đã không còn. Em đã ra đi cùng tình yêu để ta lạc lối, để ta u hoài:
                               "Em đi về nơi ấy
                                 Nơi đâu nơi đâu
                                 Sông cạn đá mòn
                                 Trăng treo đầu con sóng
                                 Tan theo tan theo
                                  Chút tình xa vắng
                                 Làm sao ru được tình vơi..."
           Dường như có một sự nghịch lý trong cách sử dụng ngôn từ ở đây. Thành ngữ "sông cạn đá mòn" thường chỉ tình yêu thuỷ chung, gắn bó sâu nặng thì ở đây Trịnh dùng nó với hàm ý chỉ sự phôi pha. Tất cả đều ra đi, tất cả đều xa dần con người từ tình yêu biển rộng đến chút dư tình xa vắng, từ em ra đi đến vầng trăng treo đầu con sóng cũng vụt biến mất. Những hình ảnh đều chỉ tính chất bao la, vô tận nhưng nó là sự tận cùng của sự cô đơn, của những mất mát trong đời. Tất cả những gì giao cảm đều trôi đi, mất mát dần theo thời gian và không gian. Và đồng hành với con người không phải là sự tri âm, không phải là người yêu vì "Từng người tình bỏ ta đi những dòng sông nhỏ" mà là nỗi cô đơn dằng dặc, là nỗi đau đầy vơi hiện hữu ngay trong hiện tại, với nỗi buồn như nhỏ máu.
         Tình yêu đã mất, tuổi trẻ không bền, hạnh phúc qua đi, một mình ta lại về với ta:
                                   "Trời cao đất rộng
                                     Một mình tôi đi
                                     Đờ như vô tận
                                     Một mình tôi về
                                     Một mình tôi về với tôi"
         Sự tồn tại của con người như một hạt cát nhỏ nhoi giữa trời cao đất rộng, giữa cuộc đời vô tận. Một mình lặng lẽ nơi này để tìm về với chính bản thể. Cái cảm giác mất mát, hư vô luôn ám ảnh và đeo đuổi con người. Nền nhạc Violon réo rắt và lối hát nhẩn nha như đếm ra từng nỗi lòng trong tâm hồn. Nó để lại bao khoảng lặng đầy suy tư trong lòng người nghe khi bài hát kết thúc. Khoảng lặng đó cũng mênh mông như nỗi niềm của con người chỉ lặng lẽ đi về cuộc đời "với tôi".