31/12/2014

            

         Thức dậy lúc nửa đêm và nhận ra hôm nay là ngày cuối cùng của năm 2014. Cái thời hạn cuối cùng cho một nhiệm vụ mình vẫn chưa hoàn thành. Mình đã bị tác động quá nhiều từ những thứ không liên can. Nhưng thôi, đằng nào cũng thế rồi, nếu sau chuyến đi tới, trở về vẫn nộp được thì nộp, mà không được thì đành chấp nhận, coi như một nhiệm vụ không hoàn thành, dù mình đã hoàn thiện xong 3/4 rồi.

          Cũng từ cái sự kiện này mà nhìn lại mình thấy cần phải thay đổi, nhất là với những việc phải làm mà không thích thú, những việc kèm theo những thời hạn cụ thể thì càng phải có tinh thần kỷ luật để hoàn thành. Bởi thời gian tới, còn những việc quan trọng hơn nhiều phải hoàn thiện kèm theo những thời hạn rất khắc nghiệt. Song dù vậy thì cũng cố ương bướng nói rằng, khi không có cảm hứng, khi bị những sự tác động gây ức chế tâm lý thì rất khó làm việc được.

Những thời khắc đầu tiên của ngày cuối cùng một năm là thời gian mình chuẩn bị cho chuyến đi xa, đi một mình. Và 2014 cũng là một năm mình đi nhiều, được trải nghiệm nhiều, có lẽ tự bản thân mình cũng không nghĩ là mình đi xa đến thế, dù chỉ để du lịch. Năm ngoái, dịp đầu năm mới dương lịch cũng là một chuyến đi thăm bạn cũ. Có lẽ từ giờ sẽ cố gắng dành kỳ nghỉ này để đi, đi trong tết Tây, còn tết Ta sẽ ở nhà, dành tất cả cho gia đình. Chuyến đi này là một quyết định khá bất ngờ và có đôi chút mạo hiểm nhưng nói thực trong lúc này, mình cần đi, mình cần một sự khai phóng hoàn toàn cho tâm hồn, cho những suy nghĩ và xúc cảm. Có thể ai đó nói mình trốn tránh, rồi tốn kém này nọ nhưng với mình thì mình muốn sống trọn vẹn cho thực tại, cho cả những ước muốn và sở thích, cho những ngày của thực tại vui vẻ, có ý nghĩa.

          Mình thừa nhận là mình sống cũng hơi ích kỷ và sống cho mình hơi nhiều. Tuy nhiên, mình cũng luôn lo cho những người thân thiết nhất của mình, ở một mức mình nghĩ là chấp nhận được. Còn với bản thân, sau rất nhiều biến động, sau những vấp ngã, cũng có cả những chiêm nghiệm đầy cay đắng rút ra thì mình thấy có lẽ cuộc đời mình luôn luôn phải độc hành, độc bước trên những đoạn đường nhất định, rồi mới đến được với những tâm hồn đồng cảm và sẻ chia. Bản thể con người vốn là những cá nhân cô đơn mà, chấp nhận và sống quen với nỗi cô đơn của mình vậy. Và cũng chính từ tất cả những bung xung xảy ra quanh mình,  những sự chia sẻ đến với mình, rất chân thành, tận tình. Điều đó giúp mình vững tin hơn và quan điểm sống là: dù thích ứng thế nào thì trước sau mình phải là chính mình, sống tử tế nhất có thể.

          Hành trình sống của mình, có lẽ từ rất nhỏ đã là một cái gì khác với những người khác, dù hồi đó chưa thể hiện rõ như bây giờ, đã luôn phải đối mặt với một mình đi về với tôi rồi. Do đó, mình luôn tâm niệm là phải sống cho mình, vì mình, tự lo và chăm sóc cho bản thân. Không ai quý mình hơn chính bản thân mình cả. Năm tới, mình sẽ phải chú ý nhiều hơn, nhất là đến sức khỏe, dù cho đến thời điểm này mọi thứ vẫn ổn định. Để ít nhất, mình tự lo được cho mình, cho những dự định, những việc làm khác thường của mình, để không ai phải lo lắng cho mình, hay nói đúng hơn là mình không là gánh nặng của ai cả. Và một điều nữa, chắc chắn sẽ phải làm bằng được trong năm tới, là học lấy chữ “nhẫn”, dần dần bớt bồng bột, biết dành sự thẳng thắn, thật thà đúng người, đúng việc, đúng lúc, tránh mọi thị phi và không phải đèo bòng những việc vô nghĩa. Có như thế, mình mới có nhiều thời gian cho chính mình, cho đọc, học, cho những chuyến đi, cho một tâm thế hào hứng để làm việc.

          Năm rồi cũng là một năm mình đưa ra quyết định táo bạo, có phần hơi phù phiếm: đi học lên nghiên cứu sinh. Có nhiều người cho rằng việc đi học đó quá tốn kém và chẳng để làm gì nhưng với mình thì nó cần thiết, dù có khi sau mấy năm nữa mình tốt nghiệp và cũng chỉ trở thành ông tiến sĩ giấy mà thôi. Nhưng với mình, mình cần phải học, dù có khi nó chẳng đem lại lợi lộc kinh tế trực tiếp nào theo cái nhìn và cách tính toán thực tế của mọi người. Điều này thì chắc ai cũng thấy trong suốt hai năm học cao học của mình. Đấy là cái nhìn của mọi người, còn mình, mình cần một động lực, cần một sự thúc bách, dù bó buộc trong học hành, để tìm một sự thay đổi, để mình có thể được sống là chính mình, để thấy là mình làm được một cái gì đó, tập trung hết mình cho một điều gì đó, có ý nghĩa, dù hơi ảo tưởng, với bản thân.

          Mình rất sợ cuộc sống lặp lại, trôi đi trong buồn tẻ, trong cái vòng luẩn quẩn. Mình sợ bị chết mòn kiểu như ông giáo Thứ ngày xưa. Mình cũng rất sợ mình chẳng còn là mình nữa khi quanh năm, chỉ di chuyển trên một cung đường, chỉ làm những thứ nối nhau, tiếp nhau vẽ ra trước mắt muôn đời như một. Mình rùng mình khi quan sát những người xung quanh, mà nhiều người tự cho mình cái quyền phán xét, quy kết, từ cái nhìn bảo thủ, thiển cận, cá nhân cực đoan. Mình hãi hùng nhận ra rằng, người ta cứ mãi đắm chìm ở một chốn như con ếch ở đáy giếng, đem cái bầu trời của họ chỉ bằng cái miệng giếng thôi làm thước đo cho cái bầu trời mênh mông của người khác. Những thứ cũ kỹ, thủ cựu, cực đoan, định kiến sẽ dẫn tới cái ác, cái nhỏ nhen, thấp hèn một cách dễ dàng. Mình không muốn là nạn nhân của những thứ đó, không muốn đến một lúc nào đó, tự coi bản thân có quyền bá vương mà quyết định này nọ với người khác như một kẻ độc tài, luôn ảo tưởng và tự dối lừa rằng việc làm của mình là nhân văn, tốt đẹp, cao thượng, vì kẻ khác đó.

          Mình đi học vì lý do duy nhất, muốn được là mình, trong sự khai phóng của tư tưởng và cái nhìn, hay ít nhất cũng là để tự mình nhìn mình trung thực, tránh tất cả những điều mình sợ hãi, những ảo tưởng đạo đức cao ngạo về bản thân hay nghề nghiệp mà gây hại cho kẻ khác, nhất là học sinh. Nhưng nhìn lại nửa cuối năm qua, mình thấy mình chưa làm được gì cho cái việc học hành này cả. Tự hứa là năm tới, sẽ phải nghiêm khắc hơn, làm việc khoa học hơn, làm được điều gì đó thực sự, chứ không phải hứa hão. Và vì điều đó, giờ này, gần 3h đêm, vẫn ngồi đây gõ những con chữ cho bài viết này, dù máy tính vừa bị đơi do mạng, mất đến gần 1 trang đã viết. Cứ coi bài viết này là cái việc đầu tiên cần hoàn thành và cố làm việc hết mình để hoàn thành cho một thời hạn ấn định.

          Năm 2014, việc dạy dỗ có thành có bại. Cái thành bại đó, với người khác, ở một tầm khác nhỏ như móng tay nhưng với học sinh thì lại không như thế. Dẫu thế nào cũng là công sức của các em bỏ ra trong cả nửa năm trời, thậm chí là hơn. Mình thì không sao nhưng học sinh sẽ nản. Năm nay lại cố, đã, đang và sẽ cố đồng hành cùng các em. Dĩ nhiên, nhiều khi cũng tự động viên mình và động viên học sinh hơi AQ, hoặc theo kiểu Don Quixote một tẹo là ít nhất sau một quá trình, mình cũng học được cái gì đó, vô hình thôi nhưng mà hữu ích cho cuộc sống. Học sinh của mình, nhất là những lớp học sinh mới nhất, những học sinh đã ra đời sống cuộc sống với nhiều thử thách, với nhiều trải nghiệm, đã trả lời cho những lý tưởng rất Don Quixote của mình. Chính các em làm mình hạnh phúc trong nghề, luôn tạo cho mình niềm tin về việc mình làm có ý nghĩa, về trong cuộc đời này vẫn còn những thứ rất chân thành và tử tế, những điều người ta có thể hồn nhiên cho không nhau.

          Chiều qua, gặp lại nhiều học sinh cũ, trong những hoàn cảnh khác nhau. Học sinh giờ đã lớn, có cuộc sống và suy nghĩ riêng, và ở phương diện nào đó bây giờ chúng cũng như là một người bạn, một người em. Nghe câu chuyện của học sinh cũ mình thấy rùng mình vì suốt quá trình mình chủ nhiệm ba năm, mình không hề biết những lời nói đó lại được nói ngay trên bục giảng. Mình không muốn có bất cứ thị phi nào nữa vì quá mệt mỏi rồi. Học sinh chia sẻ nhiều điều làm mình thấy mừng. Mình biết tất cả để tránh, để vững vàng ngẩng cao đầu bước tiếp con đường, tin vào quan niệm, tinh thần, tư tưởng và những việc làm giáo dục suốt hơn 8 năm qua là đúng đắn, có ý nghĩa thực sự.

Và như thế, năm tới sẽ vẫn tiếp tục một hành trình kiểu rất Don Quixote trong công việc. Dĩ nhiên là sẽ phải điều chỉnh nhiều thứ để tránh phiền hà mệt mỏi như vừa rồi. Song có những nguyên tắc mình vẫn giữ, và có những chuyện mình không thỏa hiệp. Bởi mình làm những điều đó, tốt cho học sinh, cho cái  lâu dài hơn, và chính các em cũng nhận ra điều đó. Có thể khi ngồi trên ghế trường PT, có nhiều điều, nhiều nhận thức các em chưa dám nói, chưa muốn nói, có những việc các em chưa cảm nhận hết, nhưng chính học sinh, với sự hồn nhiên, ít bị bủa vây bởi toan tính sẽ là người cảm nhận rõ nhất, đánh giá công tâm nhất với những gì người lớn làm cho chúng. Dù ai đó nói này nói khác với mình nhưng thôi kệ, mình sẽ tiếp tục vì những điều tốt đẹp và tử tế. Điều cốt yếu ở cuộc sống không phải là lời nói mà ở việc làm, không phải anh ta nói gì mà ở tấm lòng, và tinh thần, mục đích cuối cùng nói ra những điều đó.

Và bây giờ thì ngủ, kết thúc những điều tản mạn, kết thúc cái cũ để đón cái mới, trước hết là vì sức khỏe, vì những hành trình kiểu Don Quixote mình sẽ theo. Bởi trước mắt, mình sẽ phải cố gắng, phải làm rất rất nhiều việc, không chỉ cho mình mà còn cho người khác. Nhìn lại một chặng đường đã qua, với những gì đã trải, con người làm mình mất niềm tin nhiều nhưng cũng chính con người giữ lại cho mình niềm tin. Các cụ có câu rất hay “Người dăm ba đấng của vạn loài” và nhiệm vụ của mình trong năm tới và tương lai là phải dùng lý trí tỉnh táo để nhận thức rõ những đấng người, để tự tiết chế bản thân trong mọi tình huống, để trao niềm tin đúng đối tượng  mà nhận về yêu thương. Sẽ cố gắng giữ những nét hồn nhiên, thẳng thắn, chân tình nhưng sẽ chọn đối tượng để mà sống như vậy, đúng như một người bạn thân đã nói với mình. Chính các cụ ta xưa đã từng dạy là “Đi với bụt mặc áo cà sa, đi với ma mặc áo giấy”. Tự động viên là mình sẽ làm được, sẽ phải học, không thể ngay và luôn nhưng từ từ, dần dần, để có thể sống đúng theo phương châm, mục đích của mình: vui vẻ, thành thực và tử tế.